Vision on the implementation of new technology in the control tower

Het blote oog van de verkeersleiding: Een visie op toekomstige technologie in de verkeerstoren 

Uiterste concentratie op 100 meter hoogte. Vanuit de verkeerstoren op Schiphol kijkt de verkeersleider over alle hotels en Schipholgebouwen heen. De ogen gefocust om een compleet overzicht te houden over de taxiënde, stijgende en landende vliegtuigen. Torenverkeersleiding is tot op de dag van vandaag gebaseerd op visuele waarneming. In 70 jaar tijd is er niet veel veranderd. Of toch wel? 

Technologie klopt op de deur van de verkeerstoren
Steeds meer nieuwe technologie en nieuwe systemen dragen bij aan veiligheid en efficiëntie. Met meer en meer schermen, die allemaal nuttige informatie laten zien. Informatie waar de verkeersleider ook zijn aandacht aan moet geven. En dat moet hij combineren met de informatie die hij krijgt door het naar buiten kijken.  

Een visie op de verkeerstoren van de toekomst
Hoe bereiden we ons voor op de veranderende wereld, waarin mens en (toekomstige) technieken samenwerken in de verkeerstoren? Deze vraag stond centraal in de studie gefinancierd door Stichting KDC. “Samen met het Nationaal Lucht- en Ruimtevaartlaboratorium (NLR) ontwikkelden we hierop een visie”, vertelt projectleider Mariska Roerdink van Luchtverkeersleiding Nederland (LVNL). “Die visie legt de basis voor de verdere ontwikkeling van de torenverkeersleiding op Schiphol.”  

Het blote oog en het digitale oog
Hoe werken mens en techniek samen? Een klassiek voorbeeld is de radar. Ontneemt een dik wolkendek het zicht? Dan geven radarsystemen precies aan waar een vliegtuig is. Maar bij goed zicht kan een torenverkeersleider zelf prima zien waar het vliegtuig zich bevindt. “Met een literatuuronderzoek beschreven we deze mens-machine-interactie nu en in de toekomst”, vertelt Roerdink over de KDC-studie.   

Navigatiesystemen en luchtverkeersleiding
De veranderende mens-machine-interactie vraagt om een toekomstvisie. Roerdink: “Wat als verkeersleiders alleen nog maar naar schermen kijken? Denk aan ingebouwde navigatiesystemen in de auto. Deze systemen zijn handig doordat je informatie krijgt die je buiten niet ziet, zoals routes en filelengtes. Maar als je op je navigatiesysteem kijkt, zie je niet wat er voor je op de weg gebeurt. In de automobielindustrie is er inmiddels een trend om meer en meer informatie op het raam te projecteren. Teveel naar schermen kijken gaat ten koste van het beeld naar buiten, maar waar ligt de grens? Waar kan technologie een aanvulling geven op de huidige manier van werken? Dit zijn precies de vragen die we ons in deze KDC-studie hebben gesteld.” 

Augmented reality
Het mooie van nieuwe technologie is dat informatie ook handig gefilterd en samengevoegd kan worden, zoals met augmented reality. Nu lijkt het nog niet mogelijk, maar wie weet kijkt de verkeersleider in de toekomst vanuit de verkeerstoren door een speciale bril en ziet direct aanvullende relevante informatie. Zoals de bestemming van een taxiënd vliegtuig, de plaatselijke windsnelheid en de aankomende landingen. 

Negen trends voor de toekomst
Techniek moet veiligheid en efficiëntie toevoegen aan het naar buiten kijken. Een mooi toekomstbeeld is de intelligent agent: doelgerichte software die als extra teamlid functioneert. Dit is één van de negen technologische trends die de KDC-studie beschrijft en die toegepast kunnen worden in toekomstige torenverkeersleiding. Samen geven deze trends een schets van de mogelijke verkeerstoren over 25 jaar.  

De toekomstige rol van de luchtverkeersleider
Komt er in de toekomst een nieuw project rondom het werk van verkeersleiders? Dan vormt de KDC-studie een inspiratiebron. “De mens blijft voorlopig hard nodig in dit vak. We zijn creatiever dan machines en kunnen beter samenwerken. Bovendien zijn onze ogen enorm goed. Zowel bij daglicht als ’s nachts zien we soms meer dan een machine. Camera’s hebben bijvoorbeeld moeite met fel licht of sterke contrasten tussen licht en donker. Met het blote oog zie je dan vaak meer.”  

Een startpunt voor verdere ontwikkeling
“Deze studie maakt het mogelijk tijdig voorbereid te zijn op een veranderende wereld”, aldus Roerdink. De studie resulteerde in een visie op het gebruik van technologie op de verkeerstoren en een reeks praktische regels voor het doorvoeren van toekomstige veranderingen in de verkeerstoren.

Betrokken partijen
LVNL, NLR